Ögmundur og Össur deila um NATO, kalt stríð og Líbíustríð á alþingi

Ögmundur Jónasson, þingmaður VG, og allur þingflokkur VG hefur flutt gamalkunna tillögu á alþingi um þjóðaratkvæðagreiðslu um aðildina að NATO. Tillagan var rædd á þingi þriðjudagiunn 23. september og tóku tveir þingmenn þátt í henni auk Ögmundar: Össur Skarphéðinsson, fyrrverandi utanríkisráðherra Samfylkingarinnar, og Steinunn Þóra Árnadóttir, þingmaður VG, sem settist á þing eftir að Árni Þór Sigurðsson sagði af sér þingmennsku og gerðist sendiherra.

Össur gagnrýndi Ögmund fyrir að velja rangan tíma til að endurflytja þessa tillögu í ljósi hættuástands í Úkraínu og ótta Eystrasaltsþjóða og fleiri nágrannaþjóða Rússa. Þeim væri mikil vörn í aðildinni að NATO. Ögmundur sagði:

„Ég er ekki að velja rangan tíma, ég er að velja mjög góðan tíma. Ég er að velja tíma þegar Evrópa stendur á barmi nýs kalds stríðs. Ég er búinn að skrifa um þetta greinar í blöð og ég tók afstöðu í samræmi við þetta þegar Evrópuráðið vildi úthýsa Rússum frá Evrópráðinu og þá frá Evrópudómstólnum líka. […] Nei, ég er ekki að velja rangan tíma. Ég vil ekki vera í þessu púkki.“

Össur Skarphéðinsson svaraði og sagði:

„Hann segir að við stöndum á jaðri kalds stríðs í Evrópu. (ÖJ: Já.) Ég held ekki. Ég held að við séum í köldu stríði. Það er því miður hugsanlegt að miklu heitara skeið sé að færast nær okkur. Það er hægt að halda því fram að við stöndum á jaðri heitrar styrjaldar. Ég tel t.d. að þeir sem búa í vesturhluta Úkraínu líti svo á. Ég hugsa að staða Úkraínu væri allt önnur ef ríkið væri t.d. innan Atlantshafsbandalagsins. Það stóð aldrei til vegna landfræðilegra og pólitískra ástæðna. Þetta er mín skoðun.“

Steinunn Þóra Árnadóttir hún gagnrýndi að Íslendingar hefðu gerst aðilar að hernaðarátökum undir merkjum NATO og nefndi þá meðal annars hernaðaraðgerðir gegn Líbíu 2012 þegar Össur Skarphéðinsson var utanríkisráðherra.

Össur tók Steinunni Þóru í sögutíma og sagði:

„Við verðum alltaf, þegar við förum yfir söguna, að greina rétt frá henni. Við eigum ekki að falsa hana, við eigum alltaf að segja rétt frá. Hv. þingmaður [Steinunn Þóra] kom hingað eins og hvítskúraður engill og ræddi hin ýmsu stríð sem hún sagði að herstjórar íslenska lýðveldisins hefðu att íslensku þjóðinni út í. Þar á meðal var Libíustríðið en þá var ég utanríkisráðherra. Hvernig var það mál afgreitt af hálfu utanríkisráðherra sem þá var? Hann ræddi það hér í þinginu, gerði það með eins lýðræðislegum hætti og hægt var. Það var tekið til sérstakrar umræðu hér. Og alveg sama hvað VG segir í dag, þá getur það ekki breytt þeirri staðreynd að í þeirri umræðu lýstu allir þingmenn sig samþykka þeirri ákvörðun sem tekin var, þ.e. að Ísland legðist ekki gegn þessu. Það er vert fyrir hv. þingmann að fara og lesa þingtíðindin og skoða sérstaklega ræður þingmanna VG. Þeir voru ekki ósammála því.

Tveir þingmenn VG töluðu í þeirri umræðu og voru því sammála. Annar þeirra talaði með þeim hætti að ég, í þeirri umræðu og síðar, túlkaði ræður hennar á þann veg að hún hefði gengið lengst allra, hún taldi að við slíkar aðstæður, sem þá voru að skapast í Líbíu, hefði þjóð eins og Ísland skyldu til að bregðast við. Það var enginn í þingsal sem talaði gegn þessu, enginn frá VG á þeim tíma þegar ákvörðun var tekin og þess vegna var hún tekin.“

Í tilefni af þessum orðum Össurar sagði Ögmundur Jónasson:

„Við hæstv. fyrrverandi utanríkisráðherra, núverandi hv. þm. Össur Skarphéðinsson vil ég segja: Ríkisstjórn hefur verið kölluð saman til fundar af minna tilefni en þessu. Hann segir að það hafi ekki verið eins og hann orðaði það “kjaftur á móti„. Ég gæti talið upp nokkra kjafta sem höfðu um þetta efasemdir og voru þessu ráðslagi andvígir.“

Össur Skarphéðinsson hefur skrifað bók um árið 2012 og kallar hana Ár drekans. Í henni kemur fram að þeir Ögmundur hafi haft ráð ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur í hendi sér. Sumarið 2012 kom til harkalegra átaka milli þeirra félaga vegna fjárveitinga til loftrýmisgæslu og ratsjárkerfis vegna NATO-samstarfsins – reyndi Ögmundur að setja þumalskrúfur á aðra ráðherra við afgreiðslu fjárlagafrumvarps með hótunum gegn NATO. Hann gafst auðvitað upp gagnvart Össuri þegar á reyndi.

Að þeir félagar hafi deilt vegna aðildar að hernaðargerðum NATO í Líbíu og að Ögmundur hafi verið með „kjaftinn uppi“ vegna þeirra kemur lesendum bókar Össurar á óvart.

Það segir hins vegar mikla sögu um áhugaleysi þingmanna á utanríkis- og öryggismálum að aðeins núverandi og fyrrverandi herstöðvaandstæðingar skuli hafa tekið þátt í þessum umræðum.

Bj. Bj.