Steingrímur J. segist á báðum áttum um hvort ræða eigi áfram við ESB

Í umræðum um munnlega skýrslu utanríkisráðherra um stöðuna gagnvart Evrópusambandinu sem fram fóru á alþingi þriðjudaginn 17. mars beindi Birgir Ármannsson (S), formaður utanríkismálanefndar alþingis, þeirri spurningu til Steingríms J. Sigfússonar (VG) hvort hann teldi það „ferðarinnar virði að halda áfram viðræðum við Evrópusambandið“ og mæltist til þess að hann og aðrir þingmenn rökstyddu afstöðu sína í málinu gagnvart þjóðinni ef hún kæmi „til með að taka afstöðu til þess í þjóðaratkvæðagreiðslu“.

Talsmenn allra flokka lýstu yfir að þeir vildu að þjóðin kæmi að því að ákveða hvort áfram yrði rætt við ESB. VG og Samfylking felldu hins vegar tillögu um það í júlí 2009. Um það sagði Steingrímur J. í umræðunum 17. mars 2015:

ESB

Stefan Füle, stækkunarstjóri ESB, og Steingrímur J. Sigfússon í Brussel 25. janúar 2012.

„Það er nokkuð síðan það rann endanlega upp fyrir mér að íslensk stjórnmál eru þannig á vegi stödd að við munum hvergi komast í þessum málum, hvorki afturábak né áfram, nema leita til þjóðarinnar um ráðgjöf í þeim efnum. Íslensk stjórnvöld ráða ekki við það án þess að marka stefnuna í þessu máli.“

Af orðum Steingríms J. um það hvort hann ætlaði að mæla með framhaldi viðræðna eða ekki kæmi til þjóðaratkvæðagreiðslu má ráða að hann er á báðum áttum en hann minnti þó á að hann væri á móti aðild að ESB. „Ég hef ekki skipt um grundvallarsannfæringu í þeim efnum,“ sagði hann þótt annað hefði blasað við í stjórnarmyndun hans með Jóhönnu Sigurðardóttur í maí þegar hann samdi um ráðherrastól með því lofa stuðningi við ESB-umsókn.

Steingrímur J. sagði 17. mars að það væri „dálítið háð mati á aðstæðum hverju sinni“. Hvort halda ætti áfram viðræðum við ESB eða ekki. Hann sagði:

„Mitt mat var eftir því sem leið á þessar viðræður að búið væri að fjárfesta það mikið í því ferli að ávinningur væri af því að láta á það reyna hvort hægt væri að klára það. Ég var kappsamur um til dæmis að erfiðu kaflarnir opnuðust upp þannig að við sæjum á spilin, þannig að við hefðum a.m.k. eitthvað út úr leiðangrinum og varð ég fyrir miklum vonbrigðum þegar það dróst og dróst, eins og kunnugt er. Við fengum kannski ekki eins skýra leiðsögn út úr ferlinu og við hefðum getað fengið ef Evrópusambandið hefði opnað rýniskýrslu sína um sjávarútvegsmál, ef það hefði sett á okkur opnunarskilyrði og við hefðum séð hver þau voru o.s.frv. Þeim spurningum er enn ósvarað.

Ég er mitt á milli þeirra sem hafa trú á að Ísland geti fengið mjög miklar undanþágur og sérlausnir og hinna sem telja að við getum ekki fengið neitt, vegna þess að þegar ég skoða þetta í öðrum Evrópulöndum þá sé ég að það er blandað. Mér þykir alltaf skemmtilegust undanþágan sem Álandseyingar fengu frá tollabandalaginu sjálfu, að meira að segja selja tollfrjálst brennivín.“

Tvennt vekur athygli í þessum orðum Steingríms J. Í fyrsta lagi staðfestir hann að ESB hafi ekki sýnt honum sem landbúnaðar- og sjávarútvegsráðherra neitt á spil sín þegar hann fór til Brussel í lok janúar 2012 og bugtaði sig og beygði fyrir framkvæmdastjórnarmönnum. Hann vildi ekki skilja vísbendingar ESB sem „skýra leiðsögn“ þótt þær leiddu til þess að aðildarviðræðunum var slegið á frest. Í öðru lagi telur Steingrímur J. að ESB sé enn í sömu sporum varðandi undanþágur og á árinu 1992 – þessi rótgróni misskilningur á afstöðu ESB afvegaleiddi Steingrím J. á árinu 2009 og villir honum enn sýn.

Bj. Bj.