Varðstaða um íslenzka hagsmuni-nýr og óvæntur vandi

Andstæðingar aðildar Íslands að Evrópusambandinu standa frammi fyrir óvæntum vanda. Svo virðist sem lítið sem ekkert eftirlit sé með því sem frá Evrópusambandinu kemur og tengist aðildarviðræðum. Þess vegna er hætta á að textar verði samþykktir, sem augljóslega á ekki að samþykkja frá sjónarhóli þeirra, sem andvígir eru aðild.

Drög að ályktun sameiginlegs þingmannanefndarfundar Íslands og ESB, sem hér var haldinn sl. miðvikudag eru skýrt dæmi um þetta. Drögin eru samin úti í löndum. Sennilega hafa íslenzkir embættismenn komið þar eitthvað við sögu, þótt það hafi ekki verið staðfest. Breytingartillögur áttu að liggja fyrir eigi síðar en 20. apríl. Slíkar breytingatillögur komu frá erlendum þingmönnum en ekki íslenzkum.

Ætla verður að aðalmenn í sameiginlegu þingmannanefndinni hafi fengið drögin í hendur með viðunandi fyrirvara. Hitt er ljóst að varamenn, sem mættu á fundinn í fyrradag vissu lítið um þau fyrr en rétt fyrir fundinn.

Nú skal ekki dregið í efa að vinnuálag á þingmenn er mikið ekki sízt á formenn flokka, sem eiga sæti í þingmannanefndinni. En þá er auðvitað ljóst, að þeir verða að hafa einhverja aðra til þess að fylgjast með því, sem kemur frá ESB. Hefðu drögin verið samþykkt sem ályktun fundarins hefði um hneyksli verið að ræða út frá íslenzkum þjóðarhagsmunum.

Þetta tiltekna mál fór betur en á horfðist en það undirstrikar nauðsyn þess að komið verði upp einhvers konar vaktakerfi, sem fylgist með öllum textum, sem koma frá ESB á meðan á þessu ferli stendur. Því miður er ekki hægt að byggja á utanríkisráðuneytinu í þessu tilviki vegna þess, að þeir embættismenn sem þar fjalla um ESB-ferlið eru þeirrar skoðunar að Ísland eigi að ganga í ESB og þess vegna eru þeir nánast blindir á það, sem frá sjónarhóli andstæðinga aðildar eru íslenzkir hagsmunir í þessu sambandi.

Það er út af fyrir sig athyglisvert hvað grasrótarsamtök, sem sprottið hafa upp um einstök mál á undanförnum misserum hafa verið virk í þjóðmálabaráttunni á sama tíma og flokkarnir hafa verið eins og steindauðar stofnanir. Kannski er það vísbending um það, sem koma skal. Í þessu ljósi er auðvitað spurning, hvort samtök á borð við Heimssýn, sem eru þverpólitísk samtök, sem vinna gegn aðild Íslands að ESB geti tekið að sér að fara yfir alla texta, sem frá ESB koma í þessu samhengi. Vandinn við það er tvíþættur: í fyrsta lagi hefur Heimssýn ekki yfir þeim fjármunum að ráða, sem slík varðstaða kostar. Í öðru lagi er ljóst að farið er með suma af þessum textum, sem trúnaðarmál, þannig að jafnvel þótt Heimssýn setti upp slíka vakt mundu samtökin ekki fá alla slíka texta í hendur til skoðunar.

Það er svo annað mál, að fáránlegt er að krefjast trúnaðar um nokkra texta, sem frá ESB koma í tengslum við aðlögunarferlið. Þetta er ekkert einkamál örfárra stjórnmálamanna og embættismanna. Þetta er mál þjóðarinnar allrar. Þess vegna má kannski segja, að fyrsta skrefið í þá átt, sem hér er um fjallað eigi að vera að allir slíkir textar verði birtir opinberlega þegar í stað. Það mundi auðvelda þessa varðstöðu.

Þeir þingmenn, sem andvígir eru aðild Íslands að ESB hljóta að ræða þetta mál sín í milli af þessu gefna tilefni. Þessi mistök mega ekki endurtaka sig. Það verður að finna leið til þess á meðan umsóknarferlið er í gangi að farið verði vandlega yfir allt sem frá ESB kemur frá sjónarhóli andstæðinga aðildar og viðeigandi viðbrögð undirbúin, þegar það á við.