Hættulegar tilvísanir til fyrri tíðar

Það er alvarlegt umhugsunarefni hvað mikið er orðið um tilvísun til fyrri tíðar í umræðum um framtíð Evrópusambandsins og evrusvæðisins. Í frétt á Evrópuvaktinni í dag er sagt frá ummælum fransks stjórnmálamanns, sem líkir stöðu Nicholas Sarkozy, Frakklandsforseta gagnvart Angelu Merkel við uppgjöf Edouard Daladier, forsætisráðherra Frakklands á fundinum í Munchen í septemberlok 1938.

Þar er vísað til hins fræga fundar í Munchen, þegar Frakkar og Bretar samþykktu að Þjóðverjar legðu undir sig Súdetahéruð Tékkóslóvakíu, þar sem bjó mikill fjöldi fólks af þýzkum uppruna. Á fundinum gerði Neville Chamberlain, forsætisráðherra Breta, samning við Adolf Hitler, sem hann veifaði við heimkomuna til Bretlands og hrópaði: Friður á okkar tímum.

Sagan hefur að vísu verið ósanngjörn við Chamberlain vegna þess, að sýnt hefur verið fram á, að hann hafi gert sér skýra grein fyrir áformum Hitlers en talið nauðsynlegt að vinna tíma til þess að byggja upp hernaðarmátt Breta. Með sama hætti eru dómar um Daladier á fundinum í Munchen ósanngjarnir vegna þess að hann gerði sér jafnvel enn frekar en Bretar glögga grein fyrir áformum Hitlers og varaði mjög við þeim. Hann gafst hins vegar upp fyrir kröfu Chamberlains um samkomulag við Hitler. Á fundinum í Munchen voru fulltrúar Þjóðverja, Frakka, Ítalíu og Bretlands. Sömu þjóðir leika nú lykilhlutverk í átökunum um framtíð evrunnar, þótt Bretar séu að vísu á hliðarlínu.

En tilvísun i þessa liðnu tíð og vaxandi gagnrýni á Þjóðverja í mörgum Evrópulöndum, ekki sízt Grikklandi, þar sem ítrekað er minnt á að Þjóðverjar hafi aldrei þurft að borga Grikkjum skaðabætur vegna heimsstyrjaldarinnar síðari sýna hvað samskipti Evrópuríkjanna eru á viðkvæmum punkti. Áminning Helmut Schmidt til samlanda sinna um að tala ekki digurbarkalega í garð annarra Evrópuþjóða segir líka sína sögu.

Samskiptasaga Evrópuþjóðanna um aldir er ljót. Þær hafa farið með hernaði hver gegn annarri og framið mikil ódæðisverk. Við sáum þetta í hnotskurn á Balkanskaganunm fyrir tæpum tveimur áratugum. Manndrápin þar voru hvorki verri né betri en manndráp á vegum annarra Evrópuþjóða fyrr á árum og öldum.

Nú eru þessar þjóðir að rífast um peninga. Þjóðverjar eru orðnir ríkir aftur. Þeir eru komnir í lykilstöðu. Þeir eru mesta efnahagsveldið í Evrópu. Þess vegna er nú farið að tala um að þeir hafi náð þeim áranrgi með evruna að vopni, sem þeir hafi ekki náð með skriðdrekum. Mótsögnin í þeim umræðum er auðvitað að Þjóðverjar samþykktu að taka upp evru og fella niður eigin gjaldmiðil til að fá samþykki Frakka fyrir sameiningu þýzku ríkjanna tveggja.

Evrópusambandið var stofnað til þess að forða nýjum óförum. Hvað sem um það má segja og samstarfið um evruna hljótum við öll að vona, að þær deilur, sem nú standa yfir í Evrópu leiði ekki til nýrra átaka á milli þjóðanna þar af því tagi, sem áður hefur leitt ti ófarnaðar.