Hreinsa ber skjöld Íslands gagnvart ESB

Þingsályktunartillagan um afturköllun ESB-aðildarumsóknarinnar sem utanríkisráðherra lagði fram á alþingi 21. febrúar 2014 liggur enn óafgreidd í utanríkismálanefnd alþingis. Stjórnarandstaðan reyndi að drepa málinu á dreif með á sjötta hundrað ræðum um fundarstjórn forseta alþingis.

Hinn 18. febrúar 2014 birti Hagfræðistofnun Háskóla Íslands skýrslu sína til utanríkisráðherra um stöðu ESB-viðræðnanna og framvindu þeirra frá 16. júlí 2009 þegar sótt var um aðild að ESB. Í skýrslunni kom fram að aðildarviðræðunum væri sjálfhætt. Þær hefðu í raun verið marklausar frá árinu 2011 þegar ESB neitaði að afhenda rýniskýrslu um sjávarútvegsmál en íslensk stjórnvöld settu afhendinguna sem skilyrði fyrir kynningu á samningsmarkmiðum sínum í sjávarútvegsmálum.

Úttekt Alþjóðamálastofnunar Háskóla Íslands á aðildarviðræðum Íslands við Evrópusambandið fyrir Alþýðusamband Íslands, Samtök atvinnulífsins, Félag atvinnurekenda og Viðskiptaráð Íslands var kynnt hinn 7. apríl. Í skýrslunni er mjög byggt á viðtölum við nafnlausa heimildarmenn, einkum í Brussel, og er textinn að verulegu leyti í viðtengingarhætti um hvað hugsanlega kynni að gerast yrði ESB-aðildarviðræðunum haldið áfram.

Skilafrestur umsagna til utanríkismálanefndar alþingis rann út þriðjudaginn 8. apríl. Eftir það var nefndarmönnum ekkert að vanbúnaði að setjast yfir þau gögn sem eðlilegt er að aflað sé við vandaða málsmeðferð. Af orðum nefndarformann má nú ráða að vinnan sem við blasi sé svo viðamikil að henni verði ekki lokið á þremur vikum sem enn eru til þingloka í vor.

Að taka af skarið um afturköllun er auðveldara en það var á sínum tíma að ákveða hvort sækja ætti um ESB-aðild. Það var hins vegar hrist fram úr erminni á fáeinum vikum í krafti svika Steingríms J. Sigfússonar, þáv. formanns VG, sem sagðist daginn fyrir kjördag í apríl 2009 aldrei mundu styðja aðild að ESB!

Umsóknin var lögð fram án þess að fyrir lægju neinar sambærilegar athuganir og úttektir og nú hafa verið gerðar. Fulltrúi Össurar Skarphéðinssonar utanríkisráðherra í ESB-viðræðunefndinni upplýsti laugardaginn 26. apríl að enn hefði „engin djúp greining farið fram á því hvernig“ ESB stæði að samningum við þriðju ríki um fiskveiðiheimildir úr deilistofnum. Þá væri ástæða til að „greina“ betur „hversu miklar takmarkanir á erlendri fjárfestingu í sjávarútvegi [væru] æskilegar“. Þar ættu menn „ekki að hrapa að niðurstöðum“.

Að fulltrúi í ESB-viðræðunefnd sem skipuð var haustið 2009 til að fjalla um þessa brýnu hagsmuni Íslendinga skuli nú upplýsa að engar haldbærar niðurstöður rannsókna liggi fyrir um þessi mikilvægu viðræðusvið sýnir enn einu sinni hve illa var staðið að ákvörðunum um ESB-aðildarumsóknina. Hinar nýju upplýsingar um óvandaða málsmeðferð undir stjórn Össurar Skarphéðinssonar eru enn ein rökin fyrir afturköllun umsóknarinnar.

ESB-umsóknin var ekki aðeins lögð fram í krafti svika Steingríms J. á kosningaloforði, hún var einnig illa undirbúin efnislega. Skýrsla hagfræðistofnunar og nú orð viðræðunefndarmanns sýna að vitneskja þeirra sem sendu inn umsóknina var lítil og gloppótt um flesta meginþætti málsins. Hefðu réttu spilin verið lögð á borðið fyrir þingmenn hefði ekki fengist meirihluti fyrir umsókninni á alþingi.

Að illa undirbúið skjal sem alþingi samþykkti á fölskum forsendum sé látið rykfalla í skúffum ESB í Brussel er fráleitt. Það ber að afturkalla. Undarlegt er að fylgismenn aðildar að ESB átti sig ekki á nauðsyn afturköllunarinnar. Án hennar ná Íslendingar ekki vopnum sínum gagnvart ESB vilji þeir í alvöru og að lokinni þjóðaratkvæðagreiðslu sækja um aðild að sambandinu. Utanríkismálanefnd ber að afgreiða málið sem fyrst svo að hreinsa megi skjöld Íslands.