ESB-málinu breytt í Þyrnirósu

Það er í samræmi við margt annað sem einkennir stjórnmálaumræður líðandi stundar hér á landi að ESB-málið verði að Þyrnirósu í stað þess að tekið sé af skarið og aðildarumsóknin degin til baka.

Augljóst er að aðildarviðræðum verður ekki haldið áfram nema meirihluti verði fyrir því á alþingi að breyta skilyrðum sem sett voru um sjávarútvegsmál í álit meirihluta utanríkismálanefndar alþingis. Fulltrúar ESB neituðu að halda áfram viðræðunum nema þessum skilyrðum yrði breytt.

Þeir sem berjast fyrir aðild Íslands að ESB verða framvegis að kynna samningsmarkmið sín í sjávarútvegsmálum um leið og þeir óska eftir umboði frá kjósendum um að blása lífi í umsóknarferlið að nýju.

Eftir að vinstri-grænir sneru við blaðinu í ESB-málinu að loknum kosningum vorið 2009 og Árni Þór Sigurðsson, þingmaður þeirra, varð formaður utanríkismálanefndar alþingis tók hann höndum saman við Össur Skarphéðinsson utanríkisráðherra og ráðgjafa hans og samdi með þeim álit til stuðnings ESB-umsókninni. Í flestu tilliti er þetta álit loðmullulegt en þó þorðu höfundar þess ekki að fella það að sjávarútvegsstefnu ESB. Þeir ímynduðu sér hins vegar að ESB mundi ekki vilja ráð yfir 200 mílna efnahagslögu Íslands og settu fyrirvara vegna eignarhalds á útgerðarfyrirtækjum og umboðs til að semja um deilistofna.

Eftir að ESB-viðræðurnar hófust lýsti Össur yfir að hann sæktist ekki eftir varanlegum undanþágum frá sjávarútvegsstefnu ESB. Hann ætlaði á þennan hátt að draga úr gildi skilyrðinna í áliti meirihluta utanríkismálanefndar. Þegar makríldeilan tók að magnast gætti undanhalds hjá fulltrúum Össurar í viðræðunefndinni varðandi deilistofnana, því var meira að segja haldið fram að Íslendingar væru betur settir í makríldeilunni innan ESB en utan. Unnið var að leiðum til að fara í kringum bannið við fjárfestingu útlendinga í íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum.

Í ljós kom að fyrirheitin um undanslátt í sjávarútvegsmálum dugðu ekki fyrir ESB. Fulltrúar sambandsins vildu að íslensk stjórnvöld gæfu meira eftir áður en tekið yrði til við að ræða formlega um sjávarútvegsmálin. Til að knýja fram samþykki við þeirri kröfu hélt ESB rýniskýrslu sinni um sjávarútvegsmál hjá sér. Viðræðurnar stöðvuðust og Össur taldi sér fyrir bestu að slá þeim opinberlega á frest fjórum mánuðum fyrir þingkosningar 2013.

Þetta er staðan enn þann dag í dag með þeirri mikilvægu viðbót að utanríkisráðherra og forsætisráðherra í nýrri ríkisstjórn fóru til Brussel sumarið 2013 og sögðu ríkisstjórnina frá viðræðunum og síðan var viðræðunefndin afmunstruð. Í febrúar og apríl 2014 komu út tvær háskólaskýrslur um stöðu málsins. Í annarri var tekið af skarið um að viðræðunum væri sjálfhætt. Hin var rituð í viðtengingarhætti með vísan til nafnlausra heimildarmanna hjá ESB í Brussel sem sögðu að örugglega mætti finna einhverja lausn en Íslendingar yrðu að hafa frumkvæði í málinu, þeir hefðu upphaflega óskað eftir viðræðunum.

Þegar fram líða stundir verður litið á það sem dæmi um forystuleysi ríkisstjórnar og ábyrgðarleysi alþingismanna við stjórn utanríkismála að ákveðið hafi verið að svæfa þetta stórmál í stað þess að taka af skarið um það í samræmi við augljósa stöðu þess og afturkalla umsóknina.