ESB-þingkosningar og lýðræðisþróunin

Kosningar til ESB-þingsins eru í Bretlandi og Hollandi fimmtudaginn 22. maí og síðan í hverju ESB-landinu á eftir öðru þar til sunnudaginn 25. maí. Stjórnvöld í Bretlandi og Hollandi hafa lagt áherslu á nauðsyn þess að dregið verði úr miðstjórnarvaldi ESB-stofnana í Brussel í von um að andstaða þeirra við Brusselmenn verði til að draga úr fylgi við menn sem hafa sagt ESB stríð á hendur eins og Geert Wilders í Hollandi og Nigel Farage í Bretlandi.

Því er spáð að stóru þingflokkarnir, mið-hægrimenn í EPP-flokknum og sósíalistar, verði áfram stærstir á ESB-þinginu og EPP aðeins fjölmennari en sósíalistar. Á hinn bóginn er því jafnframt spáð að þingmönnum svonefndra jaðarflokka muni fjölga mjög og er þar vísað til flokka sem gagnrýna ESB fyrir stefnu í innflytjendamálum, miðstjórnaráráttuna í Brussel eða myntsamstarfið um evruna svo að dæmi séu nefnd.

Leiðandi menn hefðbundinna evrópskra stjórnmálaflokka hafa á ýmsan hátt leitast við að slá á áhuga fólks á jaðarflokkunum. Fimmtudaginn 22. maí kveður Nicolas Sarkozy, fyrrv. forseti Frakklands, sér til dæmis hljóðs með grein í vikublaðinu Le Point og gerir tilraun til að slæva áhuga kjósenda á að leggja Þjóðfylkingu Marine Le Pen lið á kjördag í Frakklandi, sunnudaginn 25. maí. Hann hvetur til þess að reglum ESB um innflytjendur verði breytt. Í stað þess sem hann kallar Schengen I komi Schengen II en ríki geti ekki gerst aðili að því nema þau hafi áður innleitt reglur um innflytjendur sem séu sameiginlegar á öllu svæðinu.

Hér á landi má stundum sjá gagnrýni á aðild Íslands að Schengen-samstarfinu. Hún er reist á þeim misskilningi að unnt sé með skoðun vegabréfa á landamærum að koma í veg fyrir skipulagða glæpastarfsemi. Þar býr einnig að baki sá misskilningur að réttur EES-borgara á að koma hingað til lands ráðist af Schengen-aðildinni. Sarkozy er ekki haldinn slíkum misskilningi heldur hefur hann áhyggjur af straumi ólöglegra innflytjenda eða farandfólks frá löndum utan Schengen-svæðisins til Frakklands. Þetta fólk birtist hér á landi sem hælisleitendur eftir að hafa farið skilríkjalaust um Schengen-svæðið og hafnað hér, í sumum tilvikum til þess eins að laumast ólöglega til Norður-Ameríku.

Alþingi hefur samþykkt ný lög um útlendinga. Þar eru ákvæði sem eiga að tryggja hraðari afgreiðslu á umsóknum hælisleitenda og færa ákvörðunarvald innan stjórnsýslunnar frá ráðherra til úrskurðarnefndar. Komi Schengen II til sögunnar að ósk Sarkozys og vilji Íslendingar aðild að slíku samstarfi virðist afgreiðsla á hælisumsóknum geta flust úr landi til miðlægrar stofnunar.

Tekin yrði afstaða til slíkrar breytingar í fyllingu tímans en á þetta er minnt til að árétta að niðurstaða í ESB-þingkosningunum hefur áhrif á ríki innan og utan ESB. Kosningabaráttan hefur orðið til þess að skýra og skerpa ýmsa þætti. Yfirbragð ESB-þingsins ræðst að sjálfsögðu af þeim sem þar sitja. Á kjörtímabilinu sem er að ljúka hafa þingmenn í mörgu tilliti verið kaþólskari en páfinn varðandi framtíð ESB og samrunaþróunina. Líklegt er að á næsta kjörtímabili verði þingmenn meira á varðbergi gagnvart miðstýringaráráttunni.

Allt bendir til lítils áhuga almennings á ESB-þingkosningunum og dræmrar kosningaþátttöku. Í áhugaleysinu endurspeglast vaxandi vantrú á að lýðræði megi sín nokkurs innan ESB, þar fari embættismenn einfaldlega sínu fram og kæri sig kollótta um lögmæti sitt.Fyrir þjóðfélög og álfu sem vill vera fyrirmynd annarra í lýðræðislegum stjórnarháttum er ESB enginn gæðastimpill.